صنعت فولاد در سالی که گذشت
صنعت فولاد به عنوان یکی از پایه‌های اصلی توسعه اقتصادی و صنعتی، جایگاه ویژه‌ای در تامین نیاز‌های ساخت‌وساز، خودروسازی، صنایع سنگین و سایر بخش‌ها دارد. در سال ۲۰۲۴، این صنعت با تغییرات و چالش‌های قابل توجهی در سطح جهانی و به‌ویژه در ایران مواجه بوده است که بررسی وضعیت کنونی آن می‌تواند چشم‌انداز روشنی از آینده ارائه دهد.
به گزارش «مرکز اطلاع رسانی روابط عمومی شرکت خدمات عمومی فولاد ایران»، وضعیت جهانی تولید فولاد در سال ۲۰۲۴ در سطح جهانی، تولید فولاد در سال ۲۰۲۴ نوساناتی را تجربه کرده است. براساس آمار‌های انجمن جهانی فولاد، مجموع تولید جهانی فولاد در ۱۱ ماه نخست سال ۲۰۲۴ به حدود یک میلیارد و ۶۹۴ میلیون و ۶۰۰ هزار تن رسید. این رقم در مقایسه با مدت مشابه در سال ۲۰۲۳ کاهش ۱.۴ درصدی داشته که از رکود اقتصادی، کاهش تقاضا و فشار‌های زیست‌محیطی نشات می‌گیرد. با این حال، آمار‌های ماه نوامبر ۲۰۲۴ حاکی از تولید ۱۴۸ میلیون و ۸۰۰ هزار تن فولاد است که نسبت به نوامبر سال قبل ۰.۸ درصد افزایش داشته است. این رشد ماهانه می‌تواند نشانه‌ای از بهبود نسبی در برخی از بازار‌ها باشد، اما نیازمند بررسی روند‌های بلندمدت است.
ایران نیز به عنوان یکی از تولیدکنندگان بزرگ فولاد در جهان، عملکرد درخور توجهی داشته است. تولید فولاد ایران در ۱۱ماه نخست سال ۲۰۲۴ به ۲۸ میلیون تن رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۰.۵ درصدی را نشان می‌دهد. این رشد در شرایطی اتفاق افتاده که بسیاری از تولیدکنندگان بزرگ جهان با کاهش تولید روبه‌رو بوده‌اند. ایران همچنین در ماه نوامبر ۲۰۲۴ با تولید ۳.۱ میلیون تن فولاد، جایگاه دهم خود را در میان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان جهان تثبیت کرد. این عملکرد نشان‌دهنده ظرفیت‌های بالای کشور در این صنعت و پتانسیل رقابت پذیری آن در بازار‌های جهانی است.
چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی صنعت فولاد در ایران و جهان
اما در عین حال صنعت فولاد در ایران و جهان با چالش‌های متعددی مواجه است. یکی از چالش‌های مهم کاهش تقاضا در برخی بازار‌های جهانی به دلیل رکود اقتصادی و مسائل ژئوپلیتیک است. این وضعیت به ویژه برای ایران که بخش عمده‌ای از فولاد تولیدی خود را صادر می‌کند، به کاهش فروش خارجی منجر شده است. از سوی دیگر، فشار‌های زیست‌محیطی برای کاهش انتشار کربن، تولیدکنندگان را به سمت استفاده از فناوری‌های پاک‌تر سوق داده است. این تغییرات نیازمند سرمایه گذاری کلان و نوآوری در روش‌های تولید است که چالشی مهم برای بسیاری از تولیدکنندگان محسوب می‌شود.
هرچند فرصت‌هایی نیز برای رشد این صنعت وجود دارد. تقاضای فولاد در برخی اقتصاد‌های نوظهور مانند هند در حال افزایش است. پیش بینی‌ها نشان می‌دهد که تقاضای فولاد در این کشورها، بدون احتساب چین، با رشد ۳.۵ درصدی در سال ۲۰۲۴ و رشد ۴.۲ درصدی در سال ۲۰۲۵ همراه خواهد بود. این رشد، به ویژه با افزایش سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و بهبود اقتصادی در کشور‌های نوظهور، می‌تواند بازار فولاد را تقویت کند.
فناوری، محیط زیست و اقتصاد؛ سه ضلع آینده صنعت فولاد
در کنار چالش‌ها و فرصت‌های موجود، تغییرات بزرگی در آینده این صنعت پیش‌بینی می‌شود. یکی از این تغییرات حرکت به سمت تولید فولاد سبز و کاهش انتشار کربن است. بسیاری از تولیدکنندگان بزرگ جهان در حال سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید هستند که می‌تواند اثرات زیست‌محیطی تولید فولاد را کاهش دهد. علاوه بر این، دیجیتالی شدن فرآیند‌های تولید و استفاده از فناوری‌های هوشمند در افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها نقش کلیدی ایفا خواهد کرد. این تحول نیازمند آموزش نیروی کار و تطبیق با فناوری‌های جدید است.
در مجموع، صنعت فولاد در سال ۲۰۲۴ در حالی که با چالش‌هایی همچون کاهش تقاضا، فشار‌های زیست‌محیطی و رقابت‌های بین‌المللی روبه رو بوده، توانسته است ظرفیت‌های خود را در زمینه تولید حفظ کند و در برخی موارد به رشد نیز دست یابد. ایران با وجود مشکلات ناشی از تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی، عملکرد مطلوبی در این صنعت داشته و با افزایش تولید و حفظ جایگاه خود در میان تولیدکنندگان بزرگ جهان، پتانسیل‌های قابل توجهی برای آینده دارد. در همین راستا، برای بهره‌برداری از این فرصت‌ها و مقابله با چالش ها، تمرکز بر فناوری‌های نوین، بهبود بهره‌وری و تطبیق با تغییرات بازار ضروری به نظر می‌رسد.
