به گزارش روابط عمومی «شرکت خدمات عمومی فولاد ایران»، صنعت فولاد به عنوان یکی از صنایع انرژی‌بر، به شدت به تأمین پایدار برق و آب وابسته است. در سال‌های اخیر، ناترازی انرژی و بحران قطعی برق و آب، آسیب‌های جدی به این صنعت وارد کرده است. این مقاله به بررسی تأثیرات این بحران بر تولید فولاد، افزایش هزینه‌ها، کاهش بهره‌وری و آسیب‌های اقتصادی پرداخته و در نهایت، راهکارهایی برای مدیریت و کاهش اثرات این بحران ارائه می‌دهد.
مقدمه
صنعت فولاد یکی از صنایع کلیدی در اقتصاد جهانی و به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه است. فرآیندهای تولید فولاد، از جمله احیای مستقیم و کوره‌های قوس الکتریکی، نیازمند مصرف بالای انرژی و آب هستند. در این میان، قطعی‌های مکرر برق و محدودیت‌های دسترسی به آب، تولید را مختل کرده و موجب کاهش راندمان تولید و افزایش هزینه‌های سربار می‌شود. در این مقاله، اثرات ناترازی انرژی و بحران قطعی برق و آب بر صنعت فولاد بررسی شده و راهکارهایی برای مقابله با این چالش‌ها پیشنهاد خواهد شد.
اثرات ناترازی انرژی و قطعی برق در صنعت فولاد
کاهش تولید و بهره‌وری
یکی از مهم‌ترین تأثیرات قطعی برق در صنعت فولاد، کاهش میزان تولید است. بسیاری از واحدهای تولیدی، به دلیل وابستگی شدید به انرژی، در زمان قطعی برق مجبور به توقف عملیات می‌شوند. این توقف‌ها منجر به کاهش بهره‌وری و افزایش زمان‌های غیرفعال در کارخانه‌ها می‌شود.
افزایش هزینه‌های تولید
قطعی‌های برق و نوسانات ولتاژ، موجب آسیب به تجهیزات حساس فولادسازی می‌شود که هزینه‌های نگهداری و تعمیرات را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، استفاده از منابع جایگزین انرژی، مانند دیزل‌ژنراتورها، هزینه‌های تولید را افزایش داده و باعث کاهش سودآوری کارخانه‌ها می‌شود.
کاهش کیفیت محصولات
در فرآیند تولید فولاد، پایداری انرژی نقش حیاتی در حفظ کیفیت محصولات نهایی دارد. قطعی‌های ناگهانی برق باعث تغییرات ناخواسته در دما و ترکیب مواد می‌شود که در نهایت منجر به تولید محصولات با کیفیت پایین‌تر خواهد شد.
برآورد خسارات وارده به صنعت فولاد
بر اساس برآوردها، قطعی برق و آب خسارات قابل‌توجهی به صنعت فولاد وارد کرده است. به عنوان مثال، در سال ۱۴۰۰، قطعی برق روزانه بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیارد تومان هزینه برای این صنعت به همراه داشته و مجموعاً حدود ۶ میلیارد دلار خسارت به واحدهای فولادسازی وارد شده است. همچنین، در ۹ ماهه نخست سال جاری، خسارات وارده به فولادسازان از بابت محدودیت انرژی بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. این ارقام نشان‌دهنده تأثیرات منفی جدی ناترازی انرژی و قطعی برق و آب بر صنعت فولاد است که لزوم اجرای راهکارهای پیشنهادی برای مدیریت و کاهش این خسارات را بیش از پیش نمایان می‌سازد.
تأثیر قطعی آب بر صنعت فولاد
وابستگی فرآیندهای فولادسازی به آب
فرآیندهای فولادسازی، از جمله خنک‌سازی کوره‌ها، تولید بخار و تصفیه مواد خام، به مقادیر زیادی آب نیاز دارند. قطعی یا کمبود آب، این فرآیندها را مختل کرده و باعث کاهش سرعت و کیفیت تولید می‌شود.
افزایش خطرات زیست‌محیطی
کمبود آب باعث کاهش توانایی کارخانه‌ها در تصفیه و بازیافت پساب‌های صنعتی می‌شود که این موضوع می‌تواند منجر به افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی و جریمه‌های قانونی گردد.
راهکارهای عبور از بحران انرژی در صنعت فولاد
بهینه‌سازی مصرف انرژی
استفاده از فناوری‌های جدید در کوره‌های قوس الکتریکی و احیای مستقیم برای کاهش مصرف برق
بهره‌گیری از سیستم‌های مدیریت هوشمند انرژی برای بهینه‌سازی مصرف در ساعات اوج و کاهش وابستگی به شبکه برق سراسری
توسعه نیروگاه‌های اختصاصی
احداث نیروگاه‌های گازی و خورشیدی در مجاورت کارخانه‌های فولاد برای تأمین پایدار برق
استفاده از توربین‌های بازیافت گرما (WHR) برای تولید برق از گازهای خروجی کوره‌ها
مدیریت مصرف آب و استفاده از فناوری‌های بازیافتی
توسعه سیستم‌های تصفیه و بازیافت آب برای کاهش وابستگی به منابع آبی تازه
به‌کارگیری فناوری‌های نوین خنک‌سازی که به آب کمتری نیاز دارند
همکاری با دولت و نهادهای سیاست‌گذار
مذاکره با دولت برای اولویت‌بندی تأمین برق صنایع استراتژیک مانند فولاد
ارائه مشوق‌های مالی برای سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و فناوری‌های کم‌مصرف
نتیجه‌گیری
ناترازی انرژی و بحران قطعی برق و آب، چالش‌های جدی برای صنعت فولاد ایجاد کرده است که منجر به کاهش تولید، افزایش هزینه‌ها و آسیب به کیفیت محصولات می‌شود. برآوردها نشان می‌دهند که خسارات ناشی از این بحران سالانه به ده‌ها هزار میلیارد تومان می‌رسد که بقای این صنعت را تهدید می‌کند.
با این حال، با اتخاذ راهکارهایی مانند بهینه‌سازی مصرف انرژی، توسعه نیروگاه‌های اختصاصی، مدیریت مصرف آب و تعامل با دولت، می‌توان این بحران را مدیریت کرده و پایداری صنعت فولاد را تضمین کرد. توجه به این اقدامات، نه‌تنها باعث کاهش آسیب‌های اقتصادی خواهد شد، بلکه رقابت‌پذیری این صنعت را در بازارهای جهانی افزایش خواهد داد.