به گزارش روابط عمومی «شرکت خدمات عمومی فولاد ایران»، صنعت فولاد اوکراین پس از جنگ روسیه علیه این کشور با مشکلات زیادی روبه‌رو بود و حالا با تعرفههای ترامپ بر فولاد و آلومینیوم ممکن است وضعیت این صنعت ضعیف‌تر از قبل شود.
جنگ تجاری احتمالی که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، از زمان بازگشت به کاخ سفید ایجاد کرده است، می‌تواند پیامدهای جدی برای اوکراین داشته باشد. تعرفه‌هایی به میزان حداقل ۲۵ درصد بر روی تمام واردات فولاد و آلومینیوم ممکن است به بخشی حیاتی از اقتصاد آسیب‌دیده اوکراین ضربه بزند.
کارخانه آهن و فولاد زاپوریژستال، یکی از بزرگ‌ترین کارخانه‌های فولاد اوکراین، در شرق صنعتی کشور قرار دارد؛ جایی که حمله سه‌ساله روسیه به همسایه‌اش هر لحظه می‌تواند تولید را محدود کند.
کارخانه فولاد در یکی از مناطق تا حدی اشغال‌شده اوکراین، همچون یک هزارتوی دیستوپیایی از شعله‌ها، کانال‌ها و لوله‌های شاخه‌دار است که به اندازه یک شهر کوچک گسترده شده است. جرقه‌های غرش‌آور بالای کوره‌های باز، جایی که کارگران سنگ آهن را به جریان‌هایی از فلز مذاب تبدیل می‌کنند، در روز و شب درخشان می‌شوند.
نبردهای روزانه در امتداد خط مقدم به فاصله ۴۰ کیلومتری (۲۵ مایل) جریان دارد، در حالی که این کارخانه مواد اولیه‌ای را برای تجهیزات نظامی و برای تولیدکنندگان خارجی جهت استفاده در خودروها، لوازم خانگی و ساخت‌وساز تولید می‌کند.
سرپرست کارخانه، سرگی ژیووتچنکو، در خصوص سختی‌های موجود گفت: «روحیه به اندازه گذشته بالا نیست. ما واقعاً اینجا خسته شده‌ایم. اما هیچ راهی برای بازگشت وجود ندارد؛ تنها راه، حرکت به جلو است.»
اما هفته گذشته، جنگ دوم به دروازه این مجموعه عظیم کارخانه نزدیک شد: جنگ تجاری احتمالی که رئیس‌جمهور ترامپ از زمان بازگشت به کاخ سفید، چهار هفته پیش، به راه انداخته است.
ترامپ تعرفه‌هایی به میزان حداقل ۲۵ درصد بر روی تمام واردات فولاد و آلومینیوم اعمال کرد؛ تصمیمی که می‌تواند به بخشی حیاتی از اقتصاد آسیب‌دیده اوکراین ضربه بزند.
مقامات دولتی و رهبران تجاری اوکراین از دستور اجرایی ترامپ به تاریخ ۱۰ فوریه شوکه شدند؛ دستوری که شکنندگی رو به رشد اوکراین نسبت به مهم‌ترین هم‌پیمان غربی خود را برجسته کرد.
این رئیس‌جمهور معتقد است که اعمال انواع تعرفه‌ها موجب می‌شود زمین بازی در تجارت بین‌المللی برابر شود و کارخانه‌های آمریکا رقابت‌پذیرتر گردند.
سهم صنعت فولاد در تولید ناخالص داخلی اوکراین از زمانی که نیروهای روسیه وارد کشور شدند، تقریباً به نصف کاهش یافته است و صادرات فولاد به‌طور قابل توجهی کمتر از سطح قبل از جنگ است.
انجمن فولاد اوکراین هشدار داد که اگر تعرفههای وارداتی آمریکا طبق برنامه در ۱۲ مارس اجرایی شوند، سالانه برای این صنعت ضعیف ۲.۴ میلیارد هریوینا (معادل ۵۵.۳۴ میلیون یورو) درآمد و برای دولت ۱ میلیارد هریوینا (معادل ۲۲.۹ میلیون یورو) مالیات از دست خواهد رفت.
این دستور تعرفه تنها اقدام رئیس‌جمهور یا دولت او نبود که هفته گذشته در کی‌یف نگرانی ایجاد کرد. ترامپ با برقراری تماس مستقیم با رئیس‌جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین—که رئیس‌جمهور سابق، جو بایدن، و سایر رهبران غربی از زمان ارسال نیروهای پوتین به اوکراین سعی در منزوی کردن او داشتند—نشانه تغییر در سیاست‌های آمریکا را به نمایش گذاشت.
ترامپ همچنین گفت که احتمالاً به زودی با رهبر روسیه به صورت حضوری دیدار خواهد کرد، که نگرانی‌ها را مبنی بر این که کی‌یف از مذاکرات آتش‌بسی کنار گذاشته شود یا تضعیف گردد، افزایش داد.
اظهارات رئیس‌جمهور و وزیر دفاع آمریکا مبنی بر رد عضویت اوکراین در ناتو، ترس از این موضوع را تقویت کرد که این کشور دیگر حمایت واشنگتن را در اختیار ندارد.
حمایت اساسی از اوکراین
اوایل این ماه، ترامپ اشاره کرد که می‌خواهد دسترسی به مواد زمین‌های نادر اوکراین را به عنوان شرطی برای ادامه حمایت آمریکا در دفاع از این کشور در برابر روسیه کسب کند.
یولیا سویریدنکو، وزیر اقتصاد اوکراین، آمادگی خود را برای مذاکره با مقامات آمریکا به منظور حفظ دسترسی به بازار فولاد آمریکا اعلام کرد.
اوکراین امیدوار است که تا مارس ۲۰۲۶ برای محصولات فولادی تولید شده در اوکراین، و همچنین برای محصولات اتحادیه اروپا که از فولاد و فولاد نیمه‌تولید شده اوکراینی ساخته شده‌اند، معافیت دریافت کند.
نکته اصلی استدلال کی‌یف این است که ارزش کل فولاد تأمین‌شده به آمریکا از اوکراین—چه به صورت مستقیم و چه از طریق فرآوری در اتحادیه اروپا—تنها ۰.۸۱ درصد از کل واردات فولاد آمریکا را تشکیل می‌دهد و به‌طور منطقی نمی‌تواند صنعت آمریکا را تهدید کند.
انجمن فولاد اوکراین در بیانیه‌ای گفت: «حفظ معافیت تعرفه‌ای برای فولاد اوکراینی، شامل محصولاتی که در اتحادیه اروپا از فولاد اوکراینی تولید می‌شوند، حمایت اساسی از اوکراین را فراهم می‌کند در حالی که این کشور به مقاومت در برابر تجاوز نظامی بی‌دلیل روسیه ادامه می‌دهد. این معافیت به صادرکنندگان فولاد اوکراینی امکان می‌دهد که عملیات خود را حفظ کنند، به بودجه ملی کمک و از اقتصاد گسترده‌تر اوکراین حمایت کنند.»
در کارخانه زاپوریژستال در منطقه زاپوریژیا در جنوب شرقی اوکراین، ذوب سنگ آهن اولین گام در فرآیندی است که منجر به ارسال میلیون‌ها تن چدن و فولاد به خارج از کشور می‌شود.
ژیووتچنکو به دهانه عظیم کوره ذوب نزدیک می‌شود انگار که وارد قلمرو اژدها شده باشد. جریانی از اکسیژن، دما را تا نزدیک ۲۰۰۰ درجه سلسیوس (۳۶۳۲ درجه فارنهایت) افزایش می‌دهد. کارگران در لباس‌های کامل حفاظتی، همچون شوالیه‌های قرون وسطایی، جریان درخشان فولاد مذاب را هدایت می‌کنند.
برای او و سایر کارکنان، هر روز از زمان حمله گسترده روسیه، آزمونی بوده تا با منابع کمتر، تولید بیشتری داشته باشند. طبق گفته مالک کارخانه، شرکت بین‌المللی معادن و فلزات «مت‌اینوست» (Metinvest Group)، مجموعه زاپوریژستال در حال حاضر با ظرفیت ۷۵ درصد و با ۱۲ درصد نیروی کمتر فعالیت می‌کند، چرا که بسیاری از کارگران به ارتش اوکراین فراخوانده شده یا کشور را ترک کرده‌اند.
افزایش هزینه‌های انرژی
مت‌اینوست کنترل دو کارخانه فولاد دیگر را از دست داد، زمانی که سربازان روسی پس از محاصره‌ای چندماهه در سال ۲۰۲۲، شهر ماریوپول را اشغال کردند. دستاوردهای اخیر روسیه همچنین باعث از دست دادن یک معدن زغال سنگ مهم در منطقه دونتسک اوکراین برای این شرکت شد.
مت‌اینوست فعالیت‌های معدن پوکروفسک را متوقف و کارگران را تخلیه کرد، چرا که نیروهای روسی ماه گذشته پیشرفت کردند. زغال فشرده (کوکینگ کوال) یکی دیگر از مواد اولیه ضروری در تولید فولاد است. به گفته مدیر کل کارخانه، تاراس شِوچنکو، برای به حرکت ادامه دادن کارخانه زاپوریژستال، مت‌اینوست باید سالانه ۱ میلیون تن (معادل ۱.۱ تن آمریکایی) زغال سنگ از اروپا و آمریکا وارد کند.
این جنگ طاقت‌فرسا چالش‌های دیگری نیز به همراه داشته است، از جمله افزایش هزینه‌های انرژی به دلیل حملات بی‌وقفه به شبکه انرژی اوکراین. تحریم‌ها و بمب‌ها مسیرهای تجاری را مختل کرده‌اند.
لجستیک پیچیده صادرات باعث شد که مت‌اینوست تمرکز خود را از خدمت‌رسانی به آسیا و خاورمیانه به جستجوی مشتری در اروپا تغییر دهد. تاراس شِوچنکو گفت که این فرآیند دردناکی بوده است.
اوکراین قصد دارد اتحادیه اروپا را بخشی از پیشنهاد معافیت خود قرار دهد، چرا که این بلوک اکنون سهم عمده‌ای از صادرات فولاد اوکراینی را داراست.
به گفته اولکساندر میروننکو، مدیر ارشد اجرایی گروه مت‌اینوست، نگرانی وجود دارد که تعرفههای فولاد آمریکا اثرات ناخواسته‌ای به همراه داشته باشند؛ مثلاً کشورهای اروپایی ممکن است برای جبران مالیات‌های جدید بر کالاهای خود، تعرفههای وارداتی بر محصولات اوکراینی اعمال کنند.
میروننکو گفت: «این برای ما یک مشکل بسیار جدی خواهد بود.»
دوره‌ای از عدم قطعیت
او گفت: «اروپا مقصد حدود ۸۰٪ از محصولات صادراتی مت‌اینوست است.» همچنین این شرکت دارای یک کارخانه در کشور عضو اتحادیه اروپا، بلغارستان است که از آنجا میل‌های بتن (فولاد تقویتی) معمولاً به آمریکا صادر می‌شود.
میروننکو افزود: «این محموله‌های میل بتن نیز مشمول تعرفه خواهند شد و به همین دلیل ممکن است تقاضا کاهش یابد. ما در کارخانه بلغارستانی مشکلات بسیار بزرگی خواهیم داشت.» کارگران کارخانه در این دوره عدم قطعیت، امیدوارند که اوضاع بهبود یابد.
ژیووتچنکو در بیرون از مجموعه صنعتی ایستاده بود؛ دود اگزوز از زیر زمین سرازیر می‌شد، در حالی که یک واگن ریلی، قاشق‌های عظیمی به شکل ترپد به محل تحویل می‌داد.
در مراحل نهایی تولید، فلزی شبیه لاوا به داخل کانتینرهایی برای پالایش و ریخته‌گری ریخته خواهد شد؛ سپس کارگران فولادسازی این فرآیند را دوباره از سر می‌گیرند.
میروننکو گفت: «ممکن است خسته باشیم، ممکن است پرتنش باشیم، ممکن است هر شکلی داشته باشیم، اما باید تحمل کنیم و باید کار کنیم.»